Powrót
10 min czytania 20 lutego 2025

Zwolnienia grupowe — co warto wiedzieć?

Zwolnienia grupowe to trudna sytuacja zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Może zdarzyć się w każdym momencie. Prawo uwzględnia zwolnienia grupowe, ponieważ nie każdy zakład pracy może sprostać wyzwaniom rynku pracy. Co to są zwolnienia grupowe? Gdzie pracownik może szukać pomocy w przypadku zwolnień grupowych? Jakie są przepisy dotyczące zwolnień grupowych? Kto może przeprowadzić zwolnienia grupowe? Co przysługuje pracownikom?

zwolnienia grupowe

SPIS TREŚCI

Co to są zwolnienia grupowe?

Zwolnienia grupowe to rodzaj rozwiązania umowy pracowników ze strony pracodawcy. Nie każde zwolnienie większej ilości pracowników należy do zwolnień grupowych. Aby można było mówić o zwolnieniach grupowych, muszą zajść poniższe warunki:

  • zatrudnianie co najmniej 20 pracowników w jednym zakładzie pracy,
  • stosunek pracy musi zostać rozwiązany z przyczyn niedotyczących pracowników,
  • w ciągu 30 dni zwolniona zostaje określona liczba osób (np. w małych firmach jest to co najmniej 10 pracowników).

Od ilu osób są zwolnienia grupowe?

Zwolnienia grupowe zachodzą dopiero po spełnieniu powyższych warunków. Warto pamiętać, że nie każde zwolnienie większej ilości ludzi od razu oznacza zwolnienie grupowe. Od ilu osób w takim razie są zwolnienia grupowe? Liczba ta odpowiada liczbie zatrudnionych pracowników. Jest to odpowiednio:

  • 10 osób w firmach zatrudniających mniej niż 100 pracowników.
  • 10% pracowników w przedsiębiorstwach liczących od 100 do mniej niż 300 pracowników.
  • 30 osób w firmach zatrudniających co najmniej 300

Czytaj też: Zmiany w Kodeksie Pracy 2025

zwolnienia grupowe

Czytaj też: Pracodawca użytkownik — kim jest?

Jakie są przyczyny zwolnień grupowych?

Przyczyny zwolnień grupowych mogą być różne i zależą czynników niezależnych od pracowników. Jakie są najczęstsze przyczyny zwolnień grupowych?

  • restrukturyzacja firmy
  • likwidacja zakładu pracy
  • problemy finansowe przedsiębiorstwa
  • zmiany na rynku pracy.

Zwolnienia grupowe — co przysługuje pracownikom?

Pracownicy objęci zwolnieniami grupowymi mają prawo do odprawy pieniężnej, zgodnie z art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy. Jej wysokość ustalana jest na tych samych zasadach co ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Istnieje jednak maksymalny limit odprawy – nie może ona przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania umowy o pracę.

Zwolnienia grupowe a odprawa pracownikowi

Jeżeli dojdzie do zwolnienia grupowego w firmie, to pracodawca ma obowiązek wypłacenia rekompensaty pracownikom, których dotkną zwolnienia grupowe. Wysokość odprawy jest zależna od długości zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Wysokość odprawy wynosi:

  • jednomiesięczne wynagrodzenie — w przypadku gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
  • dwumiesięczne wynagrodzenie — jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat.
  • trzymiesięczne wynagrodzenie — jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy dłużej niż 8 lat.

Jest to minimalna kwota odprawy wynikająca z przepisów, jednak pracodawca może przewidzieć wyższe świadczenie w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym. Maksymalna wysokość odprawy nie może jednak przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania umowy o pracę.

Czytaj też: Składki odprowadzane od wynagrodzenia — ile wynoszą?

zwolnienia grupowe

Czytaj też: Okres ochronny przed emeryturą

Kogo nie dotyczą zwolnienia grupowe?

Zwolnienia grupowe w firmie nie mogą obejmować wszystkich pracowników. Prawo przewiduje szczególną ochronę dla określonych osób, które są zabezpieczone przed utratą pracy nawet podczas masowych redukcji etatów.

Kto jest chroniony przed zwolnieniami grupowymi?
Do grona pracowników chronionych należą m.in.:

  • osoby w wieku przedemerytalnym,
  • kobiety w ciąży,
  • pracownicy korzystający z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub ojcowskiego,
  • członkowie zarządu związku zawodowego,
  • społeczni inspektorzy pracy,
  • pracownicy powołani do odbycia służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego.

Choć procedura zwolnień grupowych ich nie obejmuje, pracodawca może wprowadzić zmiany dotyczące warunków pracy lub wynagrodzenia. W praktyce oznacza to np. przeniesienie na inne stanowisko lub obniżenie płacy, jeśli sytuacja firmy tego wymaga.

Obowiązki pracodawcy a zwolnienia pracownicze

Przy planowaniu zwolnień grupowych pracodawca musi przestrzegać określonych procedur prawnych, aby proces ten był zgodny z obowiązującymi przepisami. Zanim dojdzie do zwolnienia pracowników, pracodawca ma obowiązek skonsultować planowane zwolnienie z zakładowymi organizacjami związkowymi. Jeśli w firmie nie działają związki zawodowe, konsultacje przeprowadza się z przedstawicielami pracowników — zazwyczaj z grupą pięciu wybranych osób.

Pracodawca musi poinformować na piśmie o:

  • przyczynach planowanego zwolnienia,
  • liczbie pracowników zatrudnionych w firmie oraz liczbie osób objętych zwolnieniem,
  • grupach zawodowych, do których należą pracownicy przeznaczeni do zwolnienia,
  • okresie, w którym nastąpi dokonywanie zwolnień,
  • kryteriach wyboru pracowników do zwolnienia,
  • kolejności przeprowadzania zwolnień,
  • propozycjach dotyczących rozstrzygnięcia spraw pracowniczych, w tym ewentualnych świadczeń pieniężnych i sposobu ich ustalania.

Dane informacje trzeba przedstawić związkom zawodowym lub przedstawicielom pracowników z wyprzedzeniem. Dzięki temu będą mogli przygotować propozycje rozstrzygnięcia spraw pracowniczych. Po przekazaniu informacji obie strony mają 20 dni na zawarcie porozumienia dotyczącego zasad przeprowadzenia zwolnień grupowych. Jeśli do tego czasu porozumienie nie zostanie zawarte, wówczas zasady postępowania są ustalane w regulaminie przez pracodawcę.

Zwolnienie grupowe a ponowne zatrudnienie pracownika

Po zakończeniu grupowych zwolnień może się zdarzyć, że sytuacja finansowa firmy ulegnie poprawie, a pracodawca zdecyduje się na ponowne zatrudnianie pracowników. W takim przypadku osoby, które straciły pracę w wyniku grupowego zwolnienia, mają pierwszeństwo w powrocie do pracy, jednak nie oznacza to automatycznego przywrócenia na to samo stanowisko czy z zachowaniem poprzedniego wynagrodzenia i warunków zatrudnienia.

Kiedy pracownik ma prawo do ponownego zatrudnienia?
Pracodawca ma obowiązek zatrudnienia zwolnionego pracownika, jeśli spełnione są jednocześnie trzy warunki:

  • Pracodawca zatrudnia nowych pracowników w tej samej grupie zawodowej, z której wcześniej zwolnił pracownika.
  • Zwolniony pracownik zgłosił chęć powrotu do pracy u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania stosunku pracy.
  • Nie minęło więcej niż 15 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia.

Jeżeli pracodawca nie uwzględni prawa pierwszeństwa pracownika do ponownego zatrudnienia, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności. Zwolniony pracownik ma prawo domagać się zarówno nawiązania stosunku pracy, jak i odszkodowania za okres pozostawania bez zatrudnienia od momentu, kiedy po stronie pracodawcy pojawił się obowiązek ponownego zatrudnienia.

Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2018 r. (sygn. akt II PK 234/17), uznając, że pracownik pominięty w procesie ponownego zatrudniania może dochodzić swoich praw na drodze sądowej, w tym żądać odszkodowania za czas pozostawania bez pracy.

Zwolnienia grupowe muszą być przeprowadzane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, aby chronić zarówno interesy pracowników, jak i pracodawcy. Każdy pracodawca planujący grupowe zwolnienia ma obowiązek przestrzegać określonych procedur i jasno określić liczbę zwolnień grupowych oraz przyczyny swojej decyzji.

Sprawdź też: Jakie mogą być powody zwolnienia z pracy?

Tagi

obowiązki pracodawcy praca prawa pracownika zatrudnienie zwolnienie