Powrót

10 min czytania 13 maja 2025

Kontrola pracownika na zwolnieniu lekarskim to temat, który budzi wiele pytań i emocji wśród zatrudnionych. Czy pracodawca może skontrolować pracownika na L4? Jak wygląda kontrola zwolnienia chorobowego? Kto przeprowadza kontrolę? Jakie są kary nadużywania zwolnień lekarskich?

SPIS TREŚCI

• Jaki jest cel kontroli zwolnienia lekarskiego?
• Jak wygląda kontrola L4 i kto przeprowadza kontrolę?
• Co może pracownik na zwolnieniu lekarskim?
• Z jakiego powodu nie można brać L4?
• Jakie są kary za nadużycia zwolnień lekarskich

Jaki jest cel kontroli zwolnienia lekarskiego?

Celem kontroli zwolnienia lekarskiego jest sprawdzenie, czy pracownik prawidłowo wykorzystuje czas przeznaczony na leczenie, a także czy zwolnienie zostało wystawione zgodnie z przepisami. Kontrola zwolnień chorobowych ma zapobiegać nadużyciom oraz chronić system ubezpieczeń społecznych przed nieprawidłowym wykorzystaniem świadczeń.

Przeprowadzanie kontroli może odbywać się z inicjatywy pracodawcy (jeśli zatrudnia powyżej 20 osób) lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W trakcie sprawdzenia zwolnienia lekarskiego weryfikuje się m.in., czy pracownik przebywa pod wskazanym adresem i czy nie wykonuje pracy zarobkowej w czasie zwolnienia.

Jeśli zostaną wykryte nieprawidłowości w wykorzystaniu L4, pracownik może utracić prawo do zasiłku chorobowego, a nawet narazić się na konsekwencje dyscyplinarne. Celem kontroli jest więc zarówno ochrona interesów pracodawcy i ZUS, jak i zapewnienie, że świadczenia trafiają wyłącznie do osób faktycznie ich potrzebujących.

Jak wygląda kontrola L4 i kto przeprowadza kontrolę?

Kontrola zwolnienia lekarskiego pracownika może być przeprowadzana przez ZUS lub pracodawcę, który opłaca świadczenie chorobowe (dotyczy to firm zatrudniających powyżej 20 pracowników). Sprawdzana jest wtedy prawdziwość zaświadczenia lekarskiego (L4) oraz sposób wykorzystania czasu wolnego od pracy.

W czasie kontroli pracownika inspektorzy mogą odwiedzić wskazany adres pobytu, a także żądać wyjaśnień lub dokumentów potwierdzających zasadność zwolnienia. ZUS ma także prawo skierować pracownika na badanie do lekarza orzecznika, który oceni, czy stan zdrowia uzasadnia dalsze zwolnienie.

Kontrola zaświadczeń lekarskich odbywa się na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego oraz zgodnie z zasadami zawartymi w Kodeksie pracy. Jej celem jest zapobieganie wyłudzeniom i nadużyciom, a także ochrona funduszu chorobowego.

Czytaj też: Legalne zatrudnienie w Polsce — co muszą wiedzieć obcokrajowcy?

Czytaj też: Kiedy wygasa status studenta?

Co może pracownik na zwolnieniu lekarskim?

Zwolnienie lekarskie pracownika to czas przeznaczony na powrót do zdrowia. Jednak zakres tego, co pracownik może w tym czasie robić, zależy od rodzaju zwolnienia lekarskiego – czyli od informacji zawartej na druku L4.

Wyróżniamy dwa podstawowe typy zwolnień:

• Zwolnienie typu „chory powinien leżeć” – oznacza, że pracownik musi ograniczyć swoją aktywność do minimum. W takim przypadku wszelkie wyjścia z domu (nawet na zakupy) mogą zostać uznane za nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia, co wiąże się z ryzykiem utraty prawa do zasiłku.
• Zwolnienie typu „chory może chodzić” – daje więcej swobody. Pracownik może np. wyjść do apteki, na krótkie spacery, czy nawet pojechać na konsultację lekarską. Nadal jednak obowiązuje zakaz podejmowania pracy zarobkowej lub działań, które mogą opóźnić leczenie.

Przeprowadzona kontrola zwolnienia, zarówno przez ZUS, jak i przez pracodawcę, ma na celu sprawdzenie, czy pracownik prawidłowo wykorzystuje zwolnienie lekarskie. Jeśli podczas kontroli okaże się, że pracownik nadużywa L4 – np. pracuje, remontuje mieszkanie albo wyjechał na urlop – może stracić prawo do świadczenia, a nawet zostać zwolniony.

Z jakiego powodu nie można brać L4?

Nie można brać L4 (zwolnienia lekarskiego) bez uzasadnionej przyczyny medycznej. Zgodnie z aktualnym prawem pracy i przepisami ZUS, zwolnienie lekarskie przysługuje wyłącznie wtedy, gdy:

• pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby, urazu lub innych dolegliwości zdrowotnych potwierdzonych przez lekarza,
• stan zdrowia uniemożliwia wykonywanie obowiązków zawodowych, a lekarz uzna to za wystarczające do wystawienia zaświadczenia.

Nie można brać L4 z powodu:

• innej pracy zarobkowej,
• remontu w domu,
• wyjazdu na wakacje,
• uroczystości: wesele, urodziny, panieński itp.

Jakie są kary za nadużycia zwolnień lekarskich?

Zwolnienie lekarskie to dokument, który uprawnia pracownika do czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Jednak aby zachować prawo do świadczeń, należy je wykorzystywać zgodnie z przeznaczeniem. Nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego może skutkować poważnymi konsekwencjami – zarówno finansowymi, jak i zawodowymi.

Utrata prawa do świadczenia chorobowego

ZUS oraz pracodawca mają prawo przeprowadzić kontrolę wykorzystania L4. Jeśli w trakcie przeprowadzenia kontroli okaże się, że pracownik np. pracuje zarobkowo, wykonuje ciężkie prace fizyczne lub wyjechał na wakacje, może to zostać uznane za nadużycie zwolnienia lekarskiego. W konsekwencji ZUS może:

• cofnąć prawo do zasiłku chorobowego,
• zażądać zwrotu wypłaconych świadczeń za okres niewłaściwego korzystania ze zwolnienia.

Kodeks pracy — możliwość zwolnienia dyscyplinarnego

Naruszenie obowiązków pracowniczych poprzez nadużycie zwolnienia może zostać potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracownika. W takim przypadku pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym.

Nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego

Nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego to temat, który budzi wiele wątpliwości zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Choć pracownik ma prawo do odpoczynku i leczenia, jeśli jego stan zdrowia tego wymaga, to każde zwolnienie lekarskie wiąże się z określonymi obowiązkami i ograniczeniami.

W sytuacjach, gdy dochodzi do nieprawidłowego wykorzystania zwolnienia lekarskiego, czyli np. podejmowania pracy zarobkowej, wyjazdów rekreacyjnych czy aktywności niezgodnych z celem leczenia, konsekwencje mogą być poważne. ZUS oraz pracodawca mają prawo do kontroli, a samo wystawianie zaświadczeń lekarskich podlega przepisom i nadzorowi.

Warto pamiętać, że prawo do L4 to nie tylko przywilej, ale również odpowiedzialność. Każda sytuacja zwolnienia lekarskiego powinna być traktowana zgodnie z jej przeznaczeniem – jako czas na powrót do zdrowia.

Sprawdź też: Praca dla studenta — najpopularniejsze branże

Udostępnij artykuł

Tagi