Urlop
Urlop na żądanie czy wypoczynkowy ?
Każdemu zatrudnionemu poza urlopem wypoczynkowym przysługują inne rodzaje urlopów. Stosuje się je, chociażby w wyjątkowych okolicznościach. Mają szczególny charakter. Wykorzystuje się je wtedy, kiedy sytuacja życiowa w pewnym sensie zmusza do tego pracownika. W naszym artykule przeczytaj, jakie są rodzaje urlopów i kiedy przysługują pracownikowi.
Urlop bezpłatny
To taki rodzaj wolnego, który nie ma wypoczynkowego charakteru dla zatrudnionego. Jego celem jest zwolnienie go od świadczeń pracy. Podczas jego trwania osoba zainteresowana nie pobiera wynagrodzenia. Mimo to nadal mu przysługują niektóre prawa pracownicze. Należy pamiętać, że dalej pozostaje w zatrudnieniu. W czasie jego trwania pracodawca nie ma prawa rozwiązać z nim umowy o pracę.
Wymienić można tu dwa rodzaje urlopów:
- określony w art. 174 § 1 k.p. zgodnie, z którym pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego na dowolny cel,
- wynikający z art. 1741 § 1 k.p., kiedy za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie pracodawca udziela pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.
Ten czas wolny nie jest wliczony do stażu pracy oraz do stażu urlopowego.
W przypadku, kiedy pracodawca za zgodą pracownika udziela mu wolne dni w celu świadczenia pracy w innym zakładzie na czas określony w porozumieniu między firmami, to urlop ten wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u obecnego pracodawcy.
Zatrudniony jest zobowiązany złożyć wniosek, nie podając przyczyny. Udzielenie go, zależy tylko i wyłącznie od decyzji pracodawcy. Wniosek ten zostaje przechowywany w części B akt osobowych pracownika.
Udzielenie pracownikowi wolnego z inicjatywy zakładu pracy (bez pisemnego wniosku pracownika) jest w świetle prawa bezskuteczne. Pracodawca nie może samowolnie wysłać pracownika na bezpłatne wolne. W przypadku zmuszenia pracownika do skorzystania z takiej możliwości , pracownikowi przysługuje wynagrodzenie przestojowe.
Urlop okolicznościowy
Przysługuje on zatrudnionemu pod warunkiem zaistnienia ważnej okoliczności. Wykorzystuje się go w czasie występowania zdarzenia lub w czasie zbliżonym do niego. W innym przypadku pracodawca ma prawo odrzucić wniosek. Jeśli pracodawca wyrazi zgodę — pracownik równocześnie otrzymuje wynagrodzenie podczas jego trwania. Pracownik w takiej sytuacji zobligowany jest do złożenia odpowiedniego dokumentu, np. dołączenie aktu urodzenia czy aktu małżeństwa.
Ma charakter krótkotrwały. Jego długość zależy od istotności wydarzenia i powiązań rodzinnych.
- Narodziny dziecka – wolne w wymiarze 2 dni.
- Ślub dziecka – dno wolne w wymiarze 1 dnia.
- Śmierć oraz pogrzeb matki, ojca, macochy, ojczyma, małżonka, dziecka – dni wolne w wymiarze 2 dni.
- Śmierć oraz pogrzeb brata, siostry, dziadka, babci, teścia, teściowej lub innej osoby, która była na utrzymaniu pracownika albo pod jego bezpośrednią opieką – dni wolne w wymiarze 1 dnia.
Urlop na żądanie
Każdy pracownik ma prawo do niego w ciągu danego roku kalendarzowego. Wynosi on max. 4 dni. Można go wykorzystać jednorazowo lub pojedynczo w dowolnych odstępach czasowych.
Co ważne, jego część wykorzystuje się w ramach wymiaru urlopu podstawowego – 20 lub 26 dni. Ponadto pracownik może z niego skorzystać, dopiero gdy ma prawo do urlopu wypoczynkowego.
Chęć skorzystania z dnia wolnego na żądanie pracownik musi zgłosić najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Forma powiadomienia pracodawcy jest dowolna. Można to zrobić telefonicznie, drogą elektroniczną, kurierem, za pośrednictwem innej osoby. Dnia wolnego na żądanie nie planuje się z wyprzedzeniem. Co do zasady, powinien zostać przyznany pracownikowi w terminie przez niego wskazanym. W szczególnych okolicznościach pracodawca ma prawo odmówić jego udzielenia.
Z urlopu na żądanie można skorzystać w dowolnym czasie, nawet podczas okresu wypowiedzenia. Należy pamiętać, że urlop na żądanie nie przechodzi na rok kolejny.
Opieka nad dzieckiem
Na podstawie kodeksu pracy każdy pracownik wychowujący dziecko do lat 14 ma prawo do 16 godzin lub 2 dni płatnego zwolnienia od pracy. Przy złożeniu wniosku należy zadeklarować, czy korzysta się z niego w dniach, czy godzinach. Zwolnienie to nie jest zależne od urlopu wypoczynkowego i nie pomniejsza go. Są to dodatkowe dwa dni ponad standardowy 20- czy 26- dniowy wymiar urlopu.
Rodzice mają prawo do podziału pomiędzy siebie opieki — każdy z nich może wykorzystać 1 dzień. Trzeba jednak pamiętać, że nie powinna to być taka sama data.
Urlop ojcowski
Do urlopu ojcowskiego uprawniony jest tylko ojciec dziecka. Nie może być przeniesiony na matkę. Udziela się nie później niż 7 dni przed jego rozpoczęciem. Ma wymiar stały i wynosi 14 dni. Może być podzielony na 2 części. Pracownik traci do niego prawo po ukończeniu przez dziecko 24. miesiąca życia.
Urlop macierzyński
Ma on na celu ochronę kobiety w ciąży. Zapewnia jej właściwe warunki do odbycia porodu, regeneracji sił i sprawowania opieki nad dzieckiem.
Wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi:
- 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka podczas jednego porodu,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodnie po urodzeniu trojga dzieci,
- 35 tygodni – czworga dzieci,
- 37 tygodni – pięciorga i więcej dzieci.
Część dni wolnych można wykorzystać 6 tygodni przed porodem. Do tego rodzaju urlopu ma prawo pracownica, która urodziła dziecko lub przyjęła je na wychowanie i wystąpiła z wnioskiem przysposobienia go oraz pracownik – ojciec wychowujący swoje lub adoptowane dziecko.
Matka dziecka uprawniona jest do przekazania części urlopu macierzyńskiego ojcu po upływie:
- 14 tygodni po porodzie,
- 8 tygodniach po porodzie, jeśli nie jest zdolna do samodzielnej egzystencji.
W razie śmierci matki pozostała część urlopu macierzyńskiego przechodzi na ojca dziecka. Zgon w trakcie porodu powoduje przejęcie całości urlopu przez ojca dziecka.
Urlop rodzicielski
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracownica ma prawo do urlopu rodzicielskiego. Jego wymiar zależy od liczby urodzonych dzieci podczas jednego porodu. Urlop rodzicielski wynosi:
- 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka
- 34 tygodnie, gdy urodzi się więcej niż jedno dziecko.
Aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego, należy złożyć właściwy wniosek. Najlepiej w ciągu 21 dni po porodzie. Wtedy też osoba zatrudniona przez czas pobierania zasiłku otrzyma prawo do owego świadczenia w tej samej wysokości.
Z urlopu rodzicielskiego mogą korzystać oboje rodzice jednocześnie. Istnieje możliwość wybrania go w maksymalnie 4 częściach. Nie później niż do ukończenia przez dziecko 6 lat.
Urlop wychowawczy
Jest on urlopem pozwalającym sprawować opiekę nad małym dzieckiem (z reguły do lat 6). Wyjątek stanowią dzieci niepełnosprawne, które wymagają dłuższej opieki. W tym przypadku urlop ten obowiązuje nawet do 18 roku życia dziecka.
Należy pamiętać, że można go udzielić dopiero po przepracowaniu min. 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym. Wlicza się w to również poprzednie okresy zatrudnienia. Urlop wychowawczy wynosi max. 3 lata. Jeden z rodziców ma prawo skorzystać max. 35 miesięcy — drugi rodzic powinien wykorzystać co najmniej 1 miesiąc. Należy podkreślić, że można go udzielić w częściach (nie więcej niż w pięciu).
Urlop na poszukiwanie pracy
Na podstawie art. 37 kodeksu pracy pracownik ma prawo do płatnego wolnego przeznaczonego na szukanie nowej pracy. Sytuacja ma miejsce wtedy, gdy nasz pracodawca wypowie dotychczasową umowę o pracę, zachowując 2 tygodnie wypowiedzenia. Jego wymiar zależny jest od długości okresu wypowiedzenie. Jeśli trwa ono:
- 2 tygodnie lub 1 miesiąc- to przysługują 2 dni robocze,
- 3 miesiące-wtedy przysługują 3 dni robocze.
Urlop szkoleniowy
To szczególny rodzaj wolnego. Ma on na celu podnieść kwalifikacje zawodowe. Zorganizowane głównie z własnej inicjatywy za zgodą pracodawcy lub z inicjatywy pracodawcy. Może być udzielony w wymiarze:
- 6 dni dla pracownika przygotowującego się do egzaminu eksternistycznego, maturalnego oraz potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
- 21 dni na napisanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.
W okresie czasu szkoleniowego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Strony – pracownik i pracodawca w umowie lub w porozumieniu określają dokładne warunki takiego urlopu. Dni wykorzystane nie pomniejszają urlopu wypoczynkowego. Urlop szkoleniowy jest od niego niezależny.
Jeśli prowadzisz firmę i potrzebujesz pomocy w kwestii księgowej, kadrowej, czy płacowej – zgłoś się do nas. Pomagamy w zakresie legalizacji zatrudnienia dla obcokrajowców, wspieramy we wdrażaniu oprogramowania IT. Więcej informacji znajdziesz na naszej stronie internetowej www.eurokadra.expert.
