Powrót

10 min czytania 8 maja 2023

W 2023 roku wprowadzono wiele zmian w kodeksie pracy, które dotyczą zatrudnienia. Przepisy prawa pracy są bardzo ważne, zmiany mają zapewnić korzystniejsze rozwiązania prawne, które wpływają na bezpieczne warunki pracy i zatrudnienia. Zmiany kodeksu pracy dotyczą nie tylko pracowników, ale również i ich rodziny. Kodeks pracy 2023 – co nowego wprowadzono? Jakie są aktualne zasady prawa pracy? Sprawdź najważniejsze zmiany, jakie wprowadziła nowela kodeksu pracy.

SPIS TREŚCI

• Czym jest Kodeks Pracy?
• Nowe uprawnienia dla pracowników
• Kontrola trzeźwości pracowników
• Praca zdalna 2023
• Zmiany w umowach o pracę
• Zmiany w urlopach
• Elastyczny rozkład czasu pracy
• Nowy wzór świadectwa pracy

Czym jest Kodeks Pracy?

Kodeks pracy to zbiór przepisów, które normują prawa i obowiązki pracowników i pracodawców związanych ze stosunkiem pracy. W treści kodeksu pracy można znaleźć również przepisy, które związane są z działalnością związków zawodowych i powoływania komisji do załatwiania sporów pracowniczych. Obecnie obowiązująca w Polsce wersja Kodeksu Pracy weszła w życie 26 czerwca 1974 roku. Od tego czasu był wielokrotnie modyfikowany. Polski Kodeks Pracy składa się z 15 działów, które odnoszą się do różnych stref pracy. Co zawiera Kodeks pracy?

• Przepisy ogólne
• Stosunek pracy
• Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia
• Obowiązki pracodawcy i pracownika
• Odpowiedzialność materialna pracowników
• Czas pracy
• Urlopy pracownicze
• Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem
• Zatrudnianie młodocianych
• Bezpieczeństwo i higiena pracy
• Układy zbiorowe pracy
• Rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy
• Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika
• Przedawnienie roszczeń
• Przepisy końcowe

Nowe uprawnienia dla pracowników

Prawo pracownika do równoległego zatrudnienia

Każdy z pracowników ma prawo do pracy w innej firmie. Zakaz równoległego zatrudnienia istnieje jedynie wtedy, gdy pracodawca zawrze w umowie zakaz konkurencji.

Zmiana formy zatrudnienia

Pracownik, który pracuje co najmniej 6 miesięcy, ma możliwość raz w roku zaproponować pracodawcy zmianę warunków pracy. Wniosek pracownika może być związany ze zmianą umowy lub wymiaru czasu pracy. Nie dotyczy to osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na okres próbny. Pracodawca musi odpowiedzieć na dany wniosek do jednego miesiąca, a przy odmowie wspomnieć o przyczynach.

Prawo do szkolenia

Jeśli na danym stanowisku potrzebne jest zrobienie jakiegoś kursu czy szkolenia, to pracodawca ma obowiązek je zorganizować na swój koszt, w godzinach pracy pracownika. Jeśli szkolenie odbywa się poza godzinami pracy, to wlicza się on do czasu pracy pracownika.

Przerwy w pracy

Przerwy są wliczane do czasu pracy i przysługuje za nie wynagrodzenie. Długość przerwy zależna jest od ilości godzin spędzonych w pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik zyska:

• Przy 6 godzinach pracy — przysługuje przerwa co najmniej 15 min
• Przy 9 godzinach pracy — przysługuje dodatkowa przerwa, która powinna trwać co najmniej 15 min
• Powyżej 16 godzin — ma prawo do kolejnej przerwy co najmniej 15 minut.

Czytaj też: Brutto ile to netto?

Kontrola trzeźwości pracowników

Pracodawca ma prawo skontrolować stan trzeźwości pracowników w miejscu pracy. Może to zrobić alkomatem, który ma dokumenty potwierdzające kalibrację, wzorcowanie. Wynik nie powinien przekraczać 0,2 promila. Kontrolę może przeprowadzać zarówno pracodawca, jak i uprawniony organ, np. policja, która ma prawo skierować na badania krwi.

Przepisy związane z kontrolą powinny być umieszczone w regulaminie pracy, a sam pracodawca o każdej kontroli powinien pracowników informować najpóźniej 14 dni przed. Jeśli zdarzy się sytuacja, w której podejrzewa, że pracownik przyszedł nietrzeźwy, musi on wezwać policję dla zachowania higieny pracy i jej bezpieczeństwa. Jest to niezbędne dla ochrony życia i zdrowia pracownika oraz jego otoczenia.

Praca zdalna 2023

Nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej wprowadzają pojęcie takiej formy pracy, która może być wykonywana częściowo lub całkowicie zdalnie. Miejsce pracy będzie musiało zostać określone lub uzgodnione z pracodawcą. W Kodeksie pracy uregulowane zostały przepisy dotyczące: definicji pracy zdalnej, obowiązki pracownika i pracodawcy, zasady pracy zdalnej.

Czy kontrola trzeźwości pracowników obejmuje formę zdalną? Czy jest możliwa odmowa udzielenia pracy zdalnej? Odpowiedź na te pytania sprawdź: TUTAJ 🙂

Większa ochrona pracowników przed zwolnieniem

Uprawnienia związane z powyższymi zasadami (zmiana formy zatrudnienia, prawo do równoległego zatrudnienia, prawo do szkolenia) chronią pracowników, którzy z nich będą korzystać. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę z powodu:

• wystąpienia pracownika z wnioskiem o zmianę warunków pracy
• jednoczesnego zatrudnienia pracownika w innym zakładzie pracy
• skorzystania z prawa zwrotu kosztów za szkolenia i wliczenie czasu pracy

Zmiany w umowach o pracę

Nowe przepisy kodeksu pracy wprowadzają dodatkowe zasady podpisywania umowy na okres próbny i umowy na czas określony.

Zatrudniając pracownika na umowę o pracę na okres próbny trzeba określić:

• datę zakończenia oraz wspomnieć o możliwościach przedłużenia o czas urlopu lub czas innej usprawiedliwionej nieobecności.
• czas trwania, na jaki strony mają zawrzeć umowę na czas określony w przypadku zawarcia takiej umowy na czas krótszy niż 12 miesięcy lub postanowienie o wydłużaniu umowy nie więcej niż o 1 miesiąc, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy.

Zatrudniając pracownika na umowę na czas określony należy poinformować pracownika o:

• normach czasu, wymiarze czasu pracy,
• przerwach w pracy, przysługującym odpoczynku,
• zasadach dotyczących rekompensaty za nadgodziny,
• zasadach przechodzenia ze zmiany na zmianę (w przypadku pracy zmianowej),
• wymiarze przysługującego płatnego urlopu,
• zasadach rozwiązania stosunku pracy
• prawach pracownika do szkoleń.

Informacje powinny być przekazane pracownikowi w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia pracownika do pracy.

Czytaj też: Zasiłek macierzyński

Umowa o pracę na okres próbny

Czas trwania takiej umowy będzie uzależniony od okresu, na który pracodawca ma zamiar zatrudnić pracownika. Jeśli zawrze się umowę na czas określony, który jest krótszy niż 6 miesięcy, to umowa na okres próbny będzie trwać miesiąc. W przypadku zatrudnienia pracownika na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy to umowa na okres próbny będzie mogła trwać 2 miesiące.

Umowa o pracę na okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy.

Umowa na czas określony

W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, która zawarta jest na czas określony, pracodawca ma obowiązek wskazać przyczynę, która uzasadnia zakończenie stosunku pracy. Pracownik będzie miał możliwość odwołać się do wypowiedzenia i żądać przywrócenia do pracy.

Zmiany w urlopach

Główne zmiany Kodeksu pracy dotyczą urlopów: urlop rodzicielski, urlop ojcowski, urlop z powodu siły wyższej.

Urlop rodzicielski

Kodeks pracy wprowadził zmiany, które dotyczą urlopów rodzicielskich. Pracownik może składać wnioski w postaci elektronicznej lub papierowej. Wymiar urlopu rodzicielskiego zostaje wydłużony do:

• 41 tygodni — jeśli urodzi się jedno dziecko podczas jednego porodu,
• 43 tygodni — jeśli urodzi się więcej niż jedno dziecko (poród mnogi)

Rodzice, którzy mają dziecko z zaświadczeniem ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia lub nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu mają prawo wymiaru urlopu rodzicielskiego do:

• 65 tygodni — jeśli urodzi się jedno dziecko podczas jednego porodu,
• 67 tygodni — jeśli urodzi się więcej niż jedno dziecko (poród mnogi).

Oba wymiary urlopu przysługują obojgu rodzicom.

Każdemu z pracowników rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, a prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka.

Do tej pory pracownik mógł wykorzystać maksymalnie 16 tygodniowej części urlopu w późniejszym terminie. Aktualnie urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach. Można skorzystać z niego nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko zakończy 6 rok życia.

Urlop ojcowski

Czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego został skrócony z 24 miesięcy na 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka. Mają oni prawo do urlopu w wymiarze 2 tygodni z okazji urodzenia dziecka.

Urlop z powodu siły wyższej

Zwolnienie z powodu siły wyższej przysługuje rodzicom i opiekunom dzieci, którzy muszą wziąć wolne w pilnych sprawach rodzinnych, z powodów niezależnych od nich. Może to być nagła choroba, wypadek itp. Wymiar zwolnienia z powodu siły wyższej wynosi 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym. Urlop z powodu siły wyższej to dodatkowe dni wolne, a nie tak jak w przypadku urlopu na żądanie — część urlopu wypoczynkowego.

Uprawnienia pracownika zajmującego się dzieckiem do 8 roku życia

Zmiany dotyczą pracownika, który zajmuje się dzieckiem do 8 roku życia. Nie można bez jego zgody dawać mu nadgodziny, zatrudniać w nocy, w systemie przerywanego systemu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy. Wcześniej te zasady dotyczyły pracowników mających dzieci do 4 roku życia.

Elastyczny rozkład czasu pracy

Pracownicy wychowujących dziecko do 8 roku życia, mają możliwość złożyć wniosek o zastosowanie elastycznej organizacji pracy. Należy to zrobić 21 dni przed planowaną formą pracy. Elastyczna organizacja pracy może być związana ze zmniejszeniem etatu, pracą zdalną lub systemem pracy weekendowej. Pracownik zawsze może zrezygnować z wniosku.

Nowy wzór świadectwa pracy

Wraz z wejściem w życie nowych przepisów Kodeksu pracy obowiązywać będą też nowe wzory świadectwa pracy. Trzeba w nich podać liczbę dni wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy. Pozwoli to przyszłemu pracodawcy zorientować się, ile pracownik ma do wykorzystania dni okazjonalnej pracy zdalnej, dni urlopu z okazji siły wyższej oraz dni urlopu opiekuńczego.

Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców. Do przepisów kodeksu pracy trzeba się zastosować, inaczej można zostać pociągniętym do odpowiedzialności karnej. Informuje on o warunkach zatrudnienia, które są istotne dla każdego, kto podejmuje się stosunku pracy.

Sprawdź też: Kalkulator wynagrodzeń 2023

Udostępnij artykuł

Tagi