Powrót
8 min czytania 15 lutego 2024

Przepracowanie — jakie są objawy i skutki?

Przepracowanie to coraz częstsze zjawisko, które może dosięgnąć osobę pracującą fizycznie lub umysłowo. Może doprowadzić do nieprzyjemnych skutków zdrowotnych oraz problemów osobistych. Czym jest stan przepracowania? Jakie są pierwsze objawy przemęczenia? Jak radzić sobie z natłokiem obowiązków? Jak zachować równowagę między pracą a życiem prywatnym?

przepracowanie

SPIS TREŚCI

Przepracowanie — coraz częstszy problem

Według Kodeksu pracy czas pracy nie powinien przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu w przeciętnym 5-dniowym tygodniu pracy (w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy). Często jednak ten czas pracy wydłuża się przez presję pracodawcy lub chęć zdobycia przez pracownika dodatkowego wynagrodzenia. Coraz więcej osób bierze nadgodziny w pracy, aby móc uzyskać większe zarobki. Przepisy polskiego prawa mówią, że w ciągu doby maksymalnie można przepracować 13 godzin łącznie z nadgodzinami przy zapewnieniu pracownikowi 11-godzinnego, nieprzerywanego odpoczynku w ciągu doby. Przy pracy w systemie 5-dniowym, łączny czas pracy z nadgodzinami nie może przekroczyć 48 godzin tygodniowo w okresie rozliczeniowym.

Przepracowanie dotyka coraz większą liczbę osób i pojawia się bardzo często, niezależnie od stanowiska pracy. Zapominamy o odpoczynku i nakładamy na siebie coraz to więcej obowiązków. To może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych, obniżenia wydajności w pracy, a nawet problemów rodzinnych czy osobistych. Według badania Deloitte dotyczącego wypalenia zawodowego i niezadowolenia z pracy:

  • Aż 64 % respondentów odczuwa regularny stres w miejscu pracy przynajmniej raz w tygodniu
  • Aż 77 % doświadczyło wypalenia zawodowego w karierze zawodowej

Przyczyny przepracowania

Przepracowanie pracowników może pojawić się w każdym momencie i na każdym stanowisku pracy. Jeśli doświadczasz przepracowania, warto zastanowić się nad przyczynami jego powstania. Pierwszym krokiem do walki z przeciążeniem jest zrozumienie, skąd ono się bierze. Jakie mogą być przyczyny przepracowania?

  • Zbyt dużo mało istotnych zadań — problemem prowadzącym do przepracowania mogą być wszelkiego rodzaju kłopoty techniczne, działania, które uniemożliwiają nam skupienie się na zadaniach ważniejszych i bardziej priorytetowych. Może to być wyszukiwanie dokumentów, bądź rzeczy, które ktoś przełożył, wysyłanie próśb o zatwierdzenie itp. W taki sposób pracownicy zaczynają robić nadgodziny, ponieważ nie starcza im czasu, na to co najważniejsze.
  • Silosy w pracy — gdy brakuje jasności co do odpowiedzialności za zadania, ich celu oraz znaczenia, wykonanie ich skutecznie staje się niemożliwe. Zła komunikacja prowadzi do straty czasu i wysiłku pracowników, którzy muszą poszukiwać informacji i powtarzać pracę.
  • Nadmierna liczba godzin w pracy — długie godziny pracy, częste nadgodziny lub praca w systemie zmianowym mogą prowadzić do wyczerpania i przemęczenia.
  • Zbyt duża intensywność pracy — praca fizyczna często wymaga dużej siły fizycznej i wysiłku. Pracownicy fizyczni, którzy są narażeni na ciągłą wysoką intensywność pracy, mogą szybko przemęczać się i doświadczać stresu zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Podobnie jest w pracy umysłowej. Jeśli narzucamy na siebie zbyt wiele, nasz mózg może dostać przeciążenia.
  • Brak organizacji pracy — niedostateczne zorganizowanie pracy może prowadzić do nieporządku i spowolnienia tempa wykonywanych zadań. Bez jasno określonych priorytetów i celów, efektywność pracy może się obniżyć, co wymusza dodatkowy wysiłek w celu osiągnięcia pożądanych rezultatów.
  • Ciągłe nastawienie na pracę — mówi się: “Nie samą pracą człowiek żyje” i o tym też powinniśmy pamiętać. Ciągłe sprawdzanie swojego telefonu służbowego czy maila, nawet w godzinach wolnych od pracy może doprowadzić nas do pracoholizmu.
  • Brak work – life balance – to kolejny krok do wprowadzenia się w stan przepracowania. Nieumiejętność rozróżnienia pracy od życia prywatnego może na dłuższą metę być dla nas wyczerpujące.
  • Złe warunki pracy — pracownicy fizyczni często wykonują swoje obowiązki w trudnych warunkach, takich jak niska temperatura, wilgoć, hałas czy niewygodne pozycje pracy. Długotrwałe narażenie na niekorzystne warunki może prowadzić do przemęczenia oraz problemów zdrowotnych.
  • Brak odpoczynku i zbyt krótkie przerwy w pracy – przerwy i czas odpoczynku są istotne dla regeneracji organizmu. Brak wystarczającej ilości czasu na odpoczynek między zmianami pracy może prowadzić do przemęczenia oraz obniżonej wydajności i satysfakcji z pracy.

Czytaj też: Sposoby na relaks po pracy

przepracowanie

Czytaj też: Kontrola na zwolnieniu lekarskim

Jakie są objawy przepracowania?

Pierwsze objawy przepracowanie na początku mogą wyglądać niewinnie. W zależności od rodzaju pracy i indywidualnych cech każdego pracownika mogą się różnić od siebie. Często skarżymy się przez niewyspanie, bóle głowy czy kręgosłupa. Jeśli jednak taki stan jest przewlekły, a nam dochodzą coraz to nowsze objawy — nie powinniśmy tego bagatelizować. Jakie są najczęstsze oznaki przepracowania? Jak je rozpoznać? Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze objawy:

  • spadek koncentracji
  • zmęczenie
  • nawracające bóle głowy, rąk, nóg, kręgosłupa
  • spadek kreatywności
  • przewlekły stres
  • problemy z pamięcią
  • wysokie ciśnienie krwi
  • zawroty głowy
  • problemy ze snem ‘
  • rozdrażnienie, nerwowość
  • osłabiona odporność
  • stany lękowe
  • duszności
  • problemy z układem trawiennym (bóle brzucha, brak apetytu, nudności)
  • utrata energii

Skutki przepracowania fizycznego

Ciągłe przemęczenie może doprowadzić do wielu niekorzystnych dla organizmu wad. Może wpłynąć na nasze zdrowie i pociągnąć za sobą wiele trudnych do naprawy konsekwencji. Przepracowanie może również wpłynąć na nasze relacje z rodziną, bliskimi oraz przełożonym czy współpracownikami. Istnieją dwa rodzaje skutków pracy. Możemy je podzielić na krótkofalowe i długofalowe. Niektóre z nich mogą być widoczne dopiero po kilku latach. Dlatego też wiele osób nie jest świadomych, jaki wpływ na zdrowie ma przewlekły stres i ciągły stan przemęczenia. Do czego może doprowadzić przepracowanie?

  • wypalenie zawodowe
  • choroby układu trawiennego (wrzody żołądka i dwunastnicy, zespół jelita drażliwego)
  • choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zawał serca, żylaki, udar mózgu)
  • choroby układu ruchu (wady postawy, dyskopatia, dysfunkcje układu kostno-stawowego)
  • choroby psychiczne (depresja, załamanie nerwowe, zaburzenia odżywiania)

Czytaj też: Pierwszy dzień w pracy – jak się zachować?

przepracowanie

Śmierć z przepracowania — czy to możliwe?

Karoshi — czyli śmierć z przepracowania to ekstremalny skutek przemęczenia z pracy. Według WHO praca przez 55 lub więcej godzin w tygodniu może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Karoshi to termin, który powstał w Japonii, w kraju, który różni się pod wieloma względami od krajów europejskich. Różnice te dotyczą również stosunku pracy. Firma, w której zatrudniony jest pracownik często jest prawie tak samo ważna jak rodzina. Termin ten powstał przez japoński pracoholizm i uzależnienie od pracy, które doprowadzić potrafi do śmierci. Są to ekstremalne przypadki, ale jak najbardziej realne. Rocznie w Japonii śmierć z przepracowania dopada nawet kilkadziesiąt osób. Karoshi dla nas Europejczyków może być niezrozumiałe, dla nich jest powodem do dumy dla rodziny zmarłego.

Różnica pomiędzy przepracowaniem a wypaleniem zawodowym

Przepracowanie to stan, w którym pracownik doświadcza długotrwałego stresu związanego z pracą, które może prowadzić do wyczerpania fizycznego i psychicznego. Zazwyczaj pojawia się w wyniku nadmiernego wysiłku w pracy, braku równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz niewłaściwych warunków pracy.

Wypalenie zawodowe zaś odnosi się do stanu, w którym pracownik traci zainteresowanie, motywację i zaangażowanie w wykonywaną pracę. To uczucie braku chęci do pracy, spowodowane brakiem satysfakcji oraz utratą poczucia sensu i celu w wykonywanych obowiązkach. W przeciwieństwie do przepracowania, wypalenie zawodowe często jest bardziej związane z czynnikami emocjonalnymi i psychicznymi niż z nadmiernym wysiłkiem fizycznym.

Przepracowanie — jak sobie radzić?

Najważniejszy w walce z przepracowaniem jest odpoczynek. Trzeba dać sobie czas na relaks i regeneracje organizmu. Czasem samo wzięcie urlopu lub kilku dni wolnych może nie załatwić sprawy. Warto więc zapobiegać przepracowaniu cały czas, aby nie doprowadzić do psychicznych i fizycznych objawów przepracowania. Jak uporać się z nadmiarem obowiązków w pracy? Jak sobie radzić?

  • Słuchaj swojego organizmu — jeśli czujesz się przeciążony pracą, to zrób sobie STOP. Organizm sam zacznie pokazywać, kiedy będzie miał dość.
  • Korzystaj z urlopów — to dobry sposób na chwilę odpoczynku i regenerację organizmu. Możesz wyjechać na wakacje lub spędzić ten czas w domu z rodziną.
  • Stawiaj zdrowie ponad pracę — pamiętaj, że praca jest ważna, ale nie najważniejsza. To zdrowie powinno być dla Ciebie priorytetem. Jeśli czujesz już pierwsze objawy przepracowania, spróbuj zwolnić swój tryb życia.
  • Dbaj o sen — odpowiednia ilość i jakość snu wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Człowiek gdy śpi, to się regeneruje. Nie przeciągaj swojego czasu pracy do późnych godzin nocnych. Jeśli pracujesz na zmiany, postaraj się lepiej zorganizować swój czas wolny, aby znaleźć czas na sen.
  • Nie zabieraj pracy do domu – jeżeli to możliwe, nie skupiaj się na obowiązkach zawodowych poza godzinami pracy. Spróbuj rozdzielić te dwie kwestie. Twój czas wolny powinien być poświęcony na relaks bądź hobby.
  • Bierz nadgodziny tylko wtedy, kiedy to konieczne – czasem się zdarza, że musimy zostać dłużej w pracy i jest to dopuszczalne. Nie powinniśmy jednak zbyt często tego robić, aby nie doprowadzić do przeciążenia organizmu.

Pracujemy coraz więcej, nie zwracając uwagi na regenerację po godzinach pracy ani w jej trakcie. Zbyt duża liczba obowiązków wpływa na nasz brak odpoczynku i relaksu, co przekłada się na nasze zdrowie i życie zawodowe. W tym przypadku istotna jest skuteczna profilaktyka, dzięki której środowisko pracy pozostanie zdrowe i wydajne.

Sprawdź też: Kim jest pracownik tymczasowy?

Tagi

kodeks pracy praca praca fizyczna pracoholizm urlop